Dislexia: zer da, sintomak, nola diagnostikatu eta tratatu

Dislexia ikaskuntzaren nahasmendu espezifiko ohikoenetako bat da, eta Europako biztanleriaren % 9-12 ingururi eragiten dio. Irakurtzeko eta idazteko zailtasunak izaten ditu, eta horrek frustrazioa eragin dezake haurrengan eta gurasoengan. Hala ere, detekzio goiztiarrak, diagnostiko egokiak eta tratamendu pertsonalizatuak alde handia eragin dezakete nahasmenduaren garapenean. Gaur azalduko dizut nola identifikatu lehen dislexia-zeinuak, diagnostiko-prozesua eta zer estrategia erabili esku-hartze eraginkor batean.

Zer da dislexia?

Dislexia nahasmendu neurobiologiko bat da, irakurtzeko gaitasunari modu arin eta zehatzean eragiten diona. Ez dago adimenarekin lotuta, garunak hizkuntza idatzia prozesatzeko duen moduarekin baizik. Bestela esanda, zailtasunak ditu letra eta hitz idatziak zehaztasunez ezagutzeko, eta akatsak ortografia idatzian.

Zein dira dislexiaren sintomak?

Gurasoek eta irakasleek aurkitzen dugun erronketako bat dislexiaren lehen sintomak edo seinaleak identifikatzea da. Sintomak eta iragarleak aldatu egiten dira haurraren adinaren arabera. Dena dela, hona hemen ohikoenak:

1- Hizkuntzaren hasiera berantiarra izatea: bi urte igaro ondoren hitz egiten ikasi izana, edo mintzatzean kontsonanteak elkarren artean nahasten dituela ikustea.

2- Silabak eta letrak ikasteko zailtasunak izatea: soinuak letrekin lotzeko edo letren ordena gogoratzeko zailtasuna da, hau da, zailtasunak izatea fonema grafema bihurtzeko eta alderantziz.

3- Errimak eta antzeko soinuak errimatzeko edo identifikatzeko zailtasuna: haur askok zailtasunak dituzte errimak ezagutzeko edo hitzak soinu indibidualetan deskonposatzeko, kontzientzia fonologikoa edo metahizkuntza bezala ezagutzen den trebetasuna.

4- Letrak marrazteko edo marrazteko zailtasunak izatea: letra irakasten dioguna ez den beste jatorri batetik idazten hasten badira, elkarri lotzea kostatzen bazaio edo hitz bati dagokiona ez den beste letra bat idazten badu. Adibidez: “okia”, “ogia” beharrean.

5- Irakurketa motela eta/edo zehaztasun gutxikoa izatea: ikusten baduzu idatzi edo irakurri duena ulertzeko behin baino gehiagotan irakurri behar duela eta ez dutela gogoratzen, motel irakurtzen badu edo hitz baten barruan letren edo silaben ordenan erratzen bada, dislexia-alarmaren zeinua izan daiteke.

Zeinu horietakoren bat zure seme-alabarengan nabaritu baduzu, garrantzitsua da norbait bilatzea diagnostiko argi bat lortzeko ebaluazio bat egin dezan.

Nola diagnostikatzen da dislexia?

Dislexia diagnostikatzeko, helduen edo adingabeen kasuan, profesional espezializatu bat behar da, probak edo ebaluazio-testak egiteko eta proben emaitza interpretatzeko gai izango dena. Garrantzitsua da ebaluazioa esperimentatuko duen pertsona egunero proba atseden hartuta joatea, diagnostikoaren errealitatearekin ahalik eta baldintza hoberenetan eta antzekoenetan ebaluatu ahal izateko.

Eman ohi diren probak hauek dira:

• Proba kognitiboak: test estandarizatuen bidez, gaitasun kognitiboa neurtzen da garapenaren beste arazo batzuk baztertzeko. Gainera, askotariko gaitasun kognitiboen prozesamendua ezagutzeak pertsona hobeto ulertzen laguntzen digu.

• Arreta-probak eta funtzio betearazleak: irakurketan zailtasunak dituzten pertsonek ere zailtasunak izaten dituzte zereginak planifikatzeko orduan.

• Matematikarako gaitasunaren probak: ohikoa da, halaber, dislexia duten pertsonek ikaskuntza matematikoaren nahasmendua edo diskalkulia izatea, hau da, zailtasunak izatea problema matematikoak kalkulatzeko eta interpretatzeko.

• Irakurketa- eta idazketa-proba espezifikoak: test estandarizatuak, irakurtzeko eta idazteko prozesuetan zailtasun horiek dauden ala ez adin bereko pertsonekin alderatuta erakusten digutenak.

Nola tratatzen da dislexia?

Diagnostikoa banaka eta zehatz egin ondoren, pertsona bakoitzarentzako esku-hartze plan pertsonalizatua diseinatzen da. Diagnostikatutako pertsonaren adinaren eta premien arabera, jarraibideak ematen dira, eta esku-hartze logopediko bat egiten da.

• Tratamendu logopedikoa: logopedek kontzientzia fonologikoa, deskodetzea eta irakurzaletasuna entrenatzen dituzten programak erabiltzen dituzte. Zientifikoki gehien babesten den metodoetako bat, funtsean, fonologikoa da, haurrei hitzen soinuak identifikatzen eta manipulatzen laguntzen diena (Torgesen, 2018).

• Laguntza emozionala eta familiarra: ohikoa da dislexia duten pertsonek frustratuta sentitzea eta beren trebetasunetan konfiantza galtzea. Prozesuan laguntzen dugun profesional gisa, garrantzitsua da laguntza emozionala ematea, autoestimua indartzea eta familiekin, irakasleekin eta pertsonari laguntzen dioten balizko terapeutekin lankidetza estuan aritzea. Denon artean norabide berean bizarra kentzen badugu, emaitzak hobeak izango dira eta pertsona hobeto sentituko da.

• Egokitzapenak ikasgelan: diagnostikoarekin batera, ziurtagiri bat erantsi dugu, non adierazten baita zer aldaketa edo laguntza behar dituzten ikasgelan dislexia duten ikasleek.

• Teknologia: gaur egun, dislexia duten pertsonei laguntzeko tresna teknologikoak daude. Testu-irakurgailuek, ahotsa ezagutzeko aplikazioek eta ortografia prediktiboko programek irakurketa eta idazketa errazten dute, eta pertsonak abiadura handiagoz egin ditzake lanak. Badira dislexiaren esku-hartzean erabiltzen ditugun programak ere, askotarikoak, eta pertsona bakoitzarentzat egokiena dena aukeratzen da, behar izanez gero.

Amaitzeko, gaineratu diagnostikoa eta dislexia goiz detektatzeak aldea eragin dezakeela nahasmenduaren prognosian (Snowlling, 2015). Zenbat eta lehenago detektatu eta esku hartzen hasi, orduan eta sintoma txikiagoak.

Zure seme-alabak edo zuk dislexia duzun zalantzarik baduzu, jar zaitez harremanetan hurrengo formularioan.

Nire blogean dislexiari buruz gehiago irakur dezakezu. Bertan ikaskuntzaren nahasmendu espezifikoa azaltzen dut modu enpatikoagoan eta ez hain klinikoan.

MEDIA

DISEÑADO POR FREEPIK  WWW.FREEPIK.ES