Dislexiaz jakin nahiko zenukeena
Ikaskuntza-nahasmenduen prebalentzia handiena da neurodibergentzien artean, eta biztanle askorentzat, ikuspena ematen zaion arren, etiketa ulertezina da oraindik ere.
Dislexiari buruzko informazioa aurkitzeko baliabide asko daude: zer den dislexia, zein diren dislexiaren sintomak, etab. Hala ere, profesional gisa, batzuetan guztiz ondo ulertzen ez den sentsazioa ematen dit, edo irakurriz gero, zaila egiten zaigula hura duen pertsona nolakoa den imajinatzea. Post honetan ikuspegi desberdin eta global batetik azaldu nahi nizuke zer den.
Zer sentitzen dute dislexia daukaten pertsonek?
Helduei galdetzen zaienean dislexia nola daramaten urte batzuk geroago (Ivern et al. 2018) eta logopedia egin ondoren, honako hau diote:
• Pertsonen % 78ri norbere burua gainditzeko erronka izan zitzaien.
• % 63ri eskola garai negatibo gisa pasatu zitzaien, eta bigarren hezkuntzan okerragoa izan zen.
• % 60k berriz irakurri behar izaten du idatzita dagoena ulertzeko; % 62,5ek behin eta berriz egiten ditu ortografia-falta berberak.
• % 85ek irudietan pentsatzen du hitzetan baino gehiago.
Irauten duen nahasmendu gisa, azkenean baldintzarekin bizitzen ikasten da, baina ondoezaren oroitzapenak urte batzuk geroago ere jarraitzen du.
Nola lortzen dut diagnostiko bat?
1. Ez zait irakurtzea gustatzen, kontzentratzea kostatzen zait eta irakurtzen ditudan istorioen informazioa galtzen dut.
2. Ez zait/zitzaidan gustatzen klasera joatea, antsietatea sartzen zait/zitzaidan azterketak egiten ditudanean/nituenean, eta zuri geratzen naizela ematen dit/zidan.
3. Ingelesezko lehen urteetan jolastea, kantatzea eta gelako giroaz gozatzea gustatzen zitzaidan, baina pixkanaka zailduz joan zitzaidan eta gozatzeari utzi nion.
4. Batzuetan, idazten dudanean esaten didate ez dutela ulertzen zer esan nahi izan dudan.
5. Ikusten dudanez, nire seme-alabak hitzak idazten ditu elkarrekin bananduta doazenean eta elkarrekin doan hitz batzuk bereiziz. Batzuetan ñ eta j nahasten ditu, beste izki batzuen artean.
Adierazpen horiek irakurrita alarmak pizten zaizkigunean, hainbat aukera daude: logopeda batera joatea edo beste aditu batengana joatea. Hasierako elkarrizketa bat egingo digu, proba batzuk pasatuko dizkigu eta orduan diagnostikoa iritsiko da:
Ikaskuntzaren nahasmendua.
Jartzen diguten etiketa da, eta ez dugu ulertzen, “Dislexia” entzun izan dugulako, baina ez “Ikaskuntzaren Nahasmenduak”.
Zergatik Ikaskuntzaren Nahasmendu Espezifikoak?
Eta orduan zergatik daukat dislexia?
Litekeena da herentzia genetikoa izatea; familian norbaitek dislexia izan badu (diagnostikatua izan ala ez), aukera gehiago izango dituzu zuk ere izateko. Genetikaz gain, badira beste faktore batzuk ere: haurdunaldiaren aurreko tabakoaren kontsumoa, jaiotzean haurrak duen pisua, gurasoen adina haurra izatean, maila sozioekonomikoa, pantailen aurreko denbora… (Becker et al., 2017).
Gehien azaltzen den arrazoia idazteko eta irakurtzeko zailtasuna da jaiotzez garunak zailtasunak dituela fonema bat (entzundako letra) grafema batekin lotzeko (sinbolo arbitrarioa edo letra idatzia). Hori da garunak irakurtzen eta idazten egiten duen ahalegina, soinua eta letra lotzen saiatuz, irakurritako edo idatzitako informazioa galtzen du, eta horregatik zailagoa da testuak ulertzea.
Lehen hezkuntzako lehen zikloan gaudenean, gaizki pasa dezakegu ondoko pertsona baino gehiago saiatu behar dugula ikusten dugulako, baina urteak aurrera egin ahala, ikasleen arteko alde hori areagotu egiten da, ikasteko bitartekoa gure neurodibergentziagatik zailtzen zaigun ingurunea bihurtzen baita.
Informazio hori guztia kontuan hartuta, mezu itxaropentsu bat esango dizut: “dislexia sendatzen ez bada ere, hobetu egin daiteke, zailtasun horiek guztiak jasan behar izan ez ditzazun”.
Eskolan, diagnostikoa egin ondoren, irakurketa-idazketaren prozesua landuko dugu, automatizatzeko eta garunak sartzen duen energia ahalik eta txikiena izateko, ondoren hobeto uler dezazun. Halaber, idatzizko testuak lantzen eta idazten laguntzen dugu, hurrengo urteetan ikasten gorabehera gehiago ez izateko.
Helduaroan ez da sintometan lan egiten, garunak ez baitio tratamenduari erantzuten Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren aurretik bezala, baina ikasle gisa bizi izan duzunari izena jartzen laguntzen dugu, hobeto ulertzen eta unibertsitatean sartzeko azterketetan, hizkuntza desberdinetako mailetako probetan eta oposizioetan laguntza emateko aukera ematen. Dakizun guztia frogatzeko tresnak emateko eskubidea duzu, penalizatu gabe.
ERREFERENTZIAK:
Becker, N., Vasconcelos, M., Oliveira, V., Santos, F. C. D., Bizarro, L., Almeida, R. M. M., Salles, J. F., & Carvalho, M. R. S. (2017). Genetic and environmental risk factors for developmental dyslexia in children: systematic review of the last decade. Developmental neuropsychology, 42(7-8), 423–445. https://doi.org/10.1080/87565641.2017.1374960
Ivern, I., Sala, M., González, E., Huguet, C. & Santarén, M. (2018, juny). El impacto de la dislexia en la edad adulta. Pòster presentat al XXXI Congreso Internacional de AELFA-IF a Granada (España).
MEDIA:
<a href=”https://www.freepik.es/foto-gratis/nina-sosteniendo-portapapeles-lapiz-camiseta-chaqueta-mirando-enfocado_12815275.htm
#&position=37&from_view=search&track=ais&uuid=f866b681-84c3-4611-8d62-0b2ead85d052″>Imagen de 8photo</a> en Freepik
NC4xLjE3MDY1MzU3MTAuMzEuMC4w#position=1″>Image by 8photo</a> on Freepik
