ADHN-a eta logopedia
Arretarik eza, asaldura fisikoa, zereginak ahaztea… denak dira noizbait gure haragietan sentitu ahal izan ditugun sintomak, eta “barkatu, hiperaktibitatea dut” edo “barkatu, nire ADHN” komentarioak jarraitu ahal izan ditugu.
Izenez gehien ezagutzen den neurodibergentzietako bat da, eta, aldi berean, gutxien ezagutzen dena.
Blog honetan azalduko dizut zer diren benetan bere ezaugarriak, nork jartzen dituen, nork diagnostikatzen duen eta nork tratatzen duen.
Zer da ADHN-a?
Arreta Defizitaren Nahasmendua eta/edo Hiperaktibitatearekiko Nahasmendua (ADHN) haurtzarotik helduarora izaten den alterazio neuronala edo neurodibertsitatea da, non arreta mantentzeko eta portaera erregulatzeko zailtasun iraunkorra dagoen, testuinguru sozialean eta horretan pertsona bakoitzengan itxaroten diren araua sozialen arabera.
Haurtzaroan gehiago diagnostikatzen den arren, helduaroan ere irauten duen nahasmendua da eta helduen nortasuna edo jokabideak hobeto ulertzen lagun dezake.
Sintoma nagusiak edo azpimotak arreta eza, hiperaktibitatea eta inpultsibotasuna dira. Bai banaka bai elkarrekin konbinatuta ager daitezke.
ADHN-aren ezaugarriak
Adina edozein dela ere, ADHN duten pertsonek zailtasunak izan ditzakete beren bizitzako testuinguru guztietan: gizartean, familian, harremanetan, lanean edo ikasketetan. Jarraian, adibideekin azalduko dizut nola eragiten dien sintoma bakoitzak.
1.Arreta eza
Hasteko, arretarik eza da defizitaren zutabe nagusi. Arretarik ez izatearen ondorioz, zaila izan daiteke zereginak osatzea, jarraibideak betetzea edo denbora-tarte luzeetan helburuari eustea. Horren ondorioz, ikasleek ez dute arreta mantente momentu oro, eta, beraz, ez dute klaseko materia ulertzen. Gauza bera gertatuko litzateke lan-bilera batean, pertsonak baliabide eta esperientzia gehiago izan arren, atxiki ez duen informazioa ez eukitzea.
Halaber, garrantzitsua da jakitea elkarrizketa luzeetan arreta falta duten pertsonei kosta egiten zaiela elkarrizketa-gaiari eustea eta inguruneak aurpegiratzen diela así ez ibiltzea edo aurpegiratzen egiten diela interesik ez izatea, nahiz eta egia ez izan. Zuzenean eragiten dio neuro-dibergentzia daukaten pertsonen emozioari eta autoestimari.
2. Hiperaktibitatea
Hiperaktibitatea ere hor dago, kezka motor, geldirik egoteko zailtasun eta jarduera fisikoaren etengabeko behar gisa agertzen dena.
Hiperaktibitate-lagina duten haurren kasuan, alarmek lehenago salto egiten laguntzen du eta diagnostiko goiztiarra lortzen, hiperaktibitaterik gabeko arreta-defizita duten haurren aldean. Deigarriagoak dira eta, horregatik, lehenago aurkitzen dira konponbideak.
Pertsonen arabera, helduak direnean, jarduera fisiko hori hobeto erregulatzen ikasten dute edo hiperaktibitatea gizartean hobeto onartutako mugimenduekin mimetizatzen dute ezinegona.
3. Inpultsibotasuna
Azkenik, ADHN duten pertsonen beste ezaugarri bat dugu: inpultsibotasuna. Ondorioak kontuan hartu gabe presaka jardutea da. Lanean eta aisialdian egiten diren zereginetan (bideojokoetan, esaterako) ikusteaz gain, erabaki sozialak hartzean ere hautematen dira.
ADHN duten pertsonen autoestiman gehien eragiten duen beste faktore bat da, espero ez zituzten ondorioak izan dituztelako eta inguruneak zigortu dituelako sozialki erabaki kaxkarrak hartzeagatik, abiadura handian hartu izanagatik. Berriz ere, haurtzaroari eta helduei eragiten dien ezaugarria da.
Diagnostikoak eta esku-hartzeak
Diagnostikoa neuro-dibergentzian espezializatutako profesionalek egiten dute: psikiatrek, neuropsikiatrek, neuropsikologoek eta abarrek. Hala ere, tratamendua aldatu egin daiteke. Medikazioa hartzeko erabakia hartzen bada, psikiatrek errezetatuko dute eta jarraibide eta jokabide-tratamendu guztiak esparru psikologikoago bateko profesional batek zuzenduko lituzke.
Sintoma asko hobetu egin daitezke elikadura onarekin eta pantailekiko esposizio-denbora murriztearekin, batez ere lobulu aurrefrontala garatzen ari diren pertsonen kasuan (gaztearen arabera, 21-25 urtera arte amaitzen da), hau da, haurren kasuan.
Logopedia eta ADHN-a
Gazteen % 5-7k izan dezakete ADHN, edo, bestela esanda, 20 haurretik 1ek. Komorbilitatea dago Ikaskuntzaren Nahaste Espezifikoen (dislexia, diskalkulia, disortografia, disgrafia), Espektro Autistaren Nahasmenduaren, Hizkuntzaren Nahaste Espezifikoaren eta ADHNren artean; horregatik ezagutzen dugu hurbiletik.
Logopedek ez dugu neuro-dibergentzia hori diagnostikatzen, ezta tratatzen ere; hala ere, nahasmendua izateko probabilitate handiagoa duten pertsonekin kontaktuan gaudenez, errazago atzeman ditzakegu sintomak edo zailtasunak, eta horrebestez, diagnostikatu eta zuzenean tratatuko duten profesionalak bideratu.
Gainera, esku-hartze logopedikoetan arreta berezia jartzen dugu zereginak eta edukiak pertsona horien beharretara egokitzeko.
Bloga idazten dut uztailaren 13a ADHNren Nazioarteko Eguna delako, eta gonbidatzen zaitudalako gaiari buruzko informazioa eskuratzen jarrai dezazun eta nirekin harremanetan jar zaitezen zalantzarik baduzu edo neuro-dibergentziari buruzko aholkurik nahiko bazenu.
